Neriman İNAN Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Okul Öncesi Ana Bilim Çocuklarda Tuvalet Eğitiminin Kazandırılması “Tuvalet eğitimi; çocuğun uyanık veya uyur durumdayken idrar veya dışkı kontrolünü kazanması, yardım ve hatırlatma olmadan tuvaletinin geldiğini fark ederek, tuvalete gidip ihtiyacını gidermesidir”( YILMAZ BOLAT, 2015). Tuvalet alışkanlığının kazanılması aileler ve çocuklar için oldukça stresli bir süreçtir.  Ailelerin ve çocukların bu süreci tamamlayabilmesi için ortaya atılmış birçok yöntem bulunmaktadır.  Ebeveyn ve çocuğun sahip olduğu karakteristik özelliklere göre doğru yöntem seçilmelidir(BOYRAZ, YILDIZ, FİDANCI, 2018).Yani bu süreç her aile ve çocukta farklı ilerlemektedir. Ebeveynler çocuklarına tuvalet eğitimi kazandırma sürecinde, başlama zamanına karar verme sürecinde ve başladıktan sonraki süreçte, çok fazla baskıya maruz kalmaktadır. Tuvalet eğitimine fiziksel ve zihinsel engeli bulunmayan yani tipik gelişim özelliği gösteren çocuklarda ortalama olarak 18-24 ay arasında başlanması gerekir.  Çocukların çoğunun 2 yaş sonunda dışkılarını, 3 yaş sonunda da idrarlarını tutmayı öğrenmiş olduğu görülmektedir(BOYRAZ, YILDIZ, FİDANCI, 2018). Tuvalet eğitiminin çocukların davranışlarına olumlu ve olumsuz etkileri bulunmaktadır. Ebeveynlerin tutumları bu süreçte önemlidir. Eğer aileler tutarlı bir davranış sergilerlerse çocuk kısa sürede bu eğitimi tamamlar. Ancak ebeveynlerin  misafirlikte, dışarıda ya da uyurken bez kullanmaları halinde çocuğun kafası karışabilir ve ailelerin bu davranışı sürecin uzamasına sebep olmaktadır. Ebeveyn tarafından çocuğun aşırı serbest bırakılması, aşırı tutucu davranılması ya da tuvalet eğitimine erken başlanması halinde çocukta dakiklik, aşırı titizlik, cimrilik, mükemmeliyetçilik ya da savurganlık gibi özellikler görülebilmektedir.  Çocuklar ortalama 4-5 yaşa kadar altını ıslatmaya devam etmektedir(YIMAZ BOLAT, 2015). Çocuğun altına kaçırması durumunda çocuk azarlanmamalıdır. Bu tarz davranışlar  bu süreyi uzatmaktadır. Çocuk azarlanma, şiddet görme ya da suçlanma halinde kendisine olan benlik saygısını kaybedebilir, bu eğitimi reddetme görülebilir ve çocuk bezi kabullenmeye başlar. Çocukların bu süreçte içsel ve dışsal motivasyonu oldukça önemlidir. Ebeveyn eğitime başlamadan önce çocukla konuşmalı, çocuğun tuvalet eğitimine istekli olup olmadığını anlamalıdır. Dışsal motivasyonun sağlanması adına da tuvalet eğitimine başlanmadan önce çocuğun tuvalette rahat olabilmesi için ayağının altına bir basamak alınması gerekebilir. Tabii ki en önemlisi çocuğun bu eğitim için istekli ve hazır olmasıdır. Yani içsel motivasyonudur.Çocuklar dışkılarını vücutlarının bir parçası olarak algılar ve ondan ayrılmakta güçlük çekerler. Ebeveyn tarafından çocuğa bunun fizyolojik bir durum olduğunun ve dışkının bir atık olduğunun bilgisi verilmelidir. Bilgi vermekte güçlük yaşayan bireyler kitaplardan ya da çizgi filmlerden yardım alabilirler. Çocuğun son kirli bezini birlikte çöpe atmak, diğer temiz bezleri ihtiyacı olan bir bebeğe vermek ve artık onun beze ihtiyacı olmadığı için bez almayacaklarını söylemek bu süreci kolaylaştıran bazı davranışlardır. Tuvalet eğitiminde çocuğu ödüllendirme işinizi kolaylaştıracak bir başka yöntemdir. Bu ödüllerin çok büyük olması gerekmez. Tuvalet eğitimine başlandığı gün bir çizelge oluşturulup çocuktan her tuvaletini söylemesi sonunda çizelgeye bir yıldız yapıştırması istenmelidir. Bu çocuğun tuvalet eğitimine olan isteğini artıracaktır. Tuvalet sonrasında çocuğun kişisel hijyeni açısından temizliğini nasıl yapması konusunda da gerekli yardımlar ebeveyn tarafından sağlanmalıdır. Bu dönemde aileler tabii ki lazımlık kullanabilir ancak lazımlığın yeri kesinlikle değişmemelidir. Çocuğun mahremiyeti sağlanmalıdır. Mümkün olduğunca anne- baba bu konuda çocuğa yardımcı olmalıdır. Zorda kalınması halinde çocuğun güvendiği ve sevdiği bir aile üyesi tarafından tuvalet ihtiyacı giderilebilir. Zaten çocuklar genel olarak güvendiği ve sevdiği kişi ya da kişiler tarafından bu ihtiyacın giderilmesini isterler. Çocuğunuzun Tuvalet Eğitimine Hazır Olup Olmadığını Nasıl Anlarsınız? Çocuğun bezine tuvaletini yaparken utanma, saklanma ve rahatsız olma gibi durumlar tuvalet eğitimine hazır olduğunun bir göstergesidir. Öncelikle yönergeleri takip edebiliyor mu buna dikkat etmelisiniz. Örneğin “topunu getir, gel” dediğinizde getirebiliyorsa bu yönergeleri takip edebildiği anlamına gelir. Daha sonra dikkat etmeniz gereken nokta ise tutunmadan ya da birinin yardımı olmadan merdiven çıkabiliyor olmasıdır. Bir başka belirti ise altının en az iki saat kuru kalıyor olmasıdır. Pantolonunu kendisinin giyebilmesi ve çıkarabilmesi de bu eğitim için hazır olduğu anlamına gelir.               KAYNAKÇA BOYRAZ, YILDIZ, FİDANCI, G. , D. , B. , (2018),  Tuvalet Eğitimi ile İlgili Güncel Yaklaşımlar ve Hemşirelik Uygulamaları, Güncel Pediatri Dergisi, Cilt 16, s.s 247-260. YILMAZ BOLAT, E. (2015), 1-4 Yaş Arası Çocuğa Sahip Annelerin Tuvalet Eğitimi Kazandırma Konusunda Tutum ve Görüşlerinin İncelenmesi, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Araştırmaları Dergisi, Cilt 1, Sayı 1, Aralık.