Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada, işveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle sigortalı kendi adına ve hesabına bağımsız çalışıyorsa yürütmekte olduğu iş nedeniyle, bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalının, görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda,(SSK) emziren kadın sigortalının, iş mevzuatı gereğince çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda, sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında, meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen engelli hâle getiren olay iş kazası olarak tanımlanmıştır.
İŞ KAZASI BİLDİRİMİ
5510 sayılı kanunun 4/1-a kapsamında bulunan sigortalılar bakımından bunları çalıştıran işveren tarafından, o yer yetkili kolluk kuvvetlerine derhal ve Kuruma da en geç KAZADAN SONRAKİ ÜÇ İŞGÜNÜ İÇİNDE, 5510 sayılı Kanunun 4/1-b bendi kapsamında bulunan sigortalı bakımından kendisi tarafından, bir ayı geçmemek şartıyla rahatsızlığının bildirim yapmaya engel olmadığı günden sonra üç işgünü içinde, iş kazası ve meslek hastalığı bildirgesi ile doğrudan ya da taahhütlü posta ile Kuruma bildirilmesi zorunludur. Ancak iş kazasının işverenin kontrolü dışındaki yerlerde meydana gelmesi halinde, iş kazasının öğrenildiği tarihten itibaren süre başlar.
İŞ KAZASI MEYDANA GELİRSE
İşyerlerinde meydana gelen iş kazalarının tutanakla tespit edilmesi gerekir. İş Kazasının meydana gelişi ve varsa tanıkları da tutanakta belirtilmeli ve iş kazası bildirimlerinde de olmalıdır.
Bu durumda kolluk kuvvetlerince düzenlenen raporlar alınan ifadeler de iş kazalarının tespitinde önem arz eder.
İş Kazasına maruz kalan kişinin sağlık kuruluşu tarafından da teyit edilip bildirimi zorunludur.
İş Kazası bildirimi yapılmamışsa işveren hakkında idari para cezası uygulanır.
İŞ KAZASI GEÇİREN İŞÇİYE SAĞLANAN YARDIM VE HAKLARGEÇİCİ İŞ GÖREMEZLİK ÖDENEĞİ
İş kazası geçiren sigortalı çalışamadığı istirahat raporu olduğu süre için geçici iş göremezlik ödeneği alacaktır.
Sigortalı yatarak tedavi görüyorsa kazancın 1/2, ayakta tedavi görüyorsa 2/3 ü oranında ödenek alır.
SÜREKLİ İŞ GÖREMEZLİK GELİRİ
İş kazasına uğrayan sigortalı bakıından meslekte kazanma gücünün %10 oranından az olmayacak biçimde yitirildiği anlaşıldığı takdirde sigortalıya “sürekli iş göremezlik geliri” bağlanmaktadır.
ÖLÜM GELİRİ
İş kazası sonucunda sigortalının ölmesi durumunda hak sahibi olan kişilere ölüm geliri bağlanmaktadır. Ölüm geliri bağlanması için sigortalının belli bir süre çalışması veya belli süre prim ödemiş olması gerekli değildir.
İş kazası sonucu ölen sigortalının eşine gelirin %50’si, aylık çocuğu bulunmayan eşine ise gelirin %75’i oranında gelir bağlanır.
İş kazası sonucu ölen sigortalının çocuklarının her birine gelirin %25 oranında gelir bağlanır.
EVLENME ÖDENEĞİ
Sigortalının ölümü nedeniyle kendisine gelir bağlanmış olan ancak evlenmeleri nedeniyle gelirin kesilmesi halinde bir defaya mahsus olmak üzere gelirlerinin 2 yıllık tutarı “evlenme ödeneği” olarak ödenir.
CENAZE ÖDENEĞİ
İş kazası sonucu ölen sigortalının hak sahiplerine, Kurum Yönetim Kurulu tarafından belirlenen ve Bakanlık tarafından onaylanan tarife üzerinden “cenaze ödeneği” ödenmektedir.
TAZMİNAT
Bunların dışında iş kazası geçiren sigortalı veya hak sahiplerinin tazminat davası açma hakları bulunmaktadır. Ölüm halinde destekten yoksun kalma tazminatı talep edilebilir.
İŞVERENİN SORUMLULUĞU
İş kazalarında işveren her türlü tedbiri alsa dahi denetim görevini de yerine getirmesi gerektiği için her durumda kusur ve sorumluluğu olmaktadır. Ancak bu oransal olarak düşük olabilir.
İŞ KAZASI TAZMİNAT HESAPLAMASI
İş kazası nedeniyle zarara uğrayan işçinin açtığı maddi tazminat davasında hükmolunacak tazminatın belirlenmesinde dikkat edilen husus iş kazası gerçekleşmemiş olsaydı, işçinin kazanma potansiyeli bulunan gelir miktarı olup bundan yoksun olmasıdır.
Tazminatın hesaplanmasında 4 unsur dikkate alınmaktadır: İşçinin yaşı, işçinin maluliyet oranı, işçinin ücreti, kusur dağılımıdır. İşçinin aktif dönemi 60 yaşına kadar olan dönem olarak hesaplanır.
İş kazası sonucunda açılacak tazminat davaları 10 yıllık zamanaşımına tabidir. Görevli mahkemeler iş mahkemeleri olup, iş kazasına ilişkin tespit, itiraz ve rücu davaları zorunlu arabuluculuk kapsamına dahil edilmemiştir.